Instytucja zachowku w prawie spadkowym ma na celu ochronę praw osób z najbliższej rodziny spadkodawcy – na wypadek gdyby zostały one pominięte w testamencie lub otrzymały spadek w niższej wysokości niż przysługująca na mocy ustawy.

Co to jest zachowek?

Zasady przyznawania zachowku

Do zachowku uprawnione są osoby, które są spadkobiercami ustawowymi, czyli małżonek, rodzice i zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki) spadkodawcy. W sytuacji, gdy którakolwiek z wymienionych osób zostaje pominięta w testamencie albo wprawdzie jest w nim uwzględniona, ale spadek dla niej jest niższy niż wynika to z ustawy, może ona domagać się rekompensaty od pozostałych spadkobierców. Ma do tego prawo w ciągu 5 lat od otwarcia spadku lub ogłoszenia testamentu – po tym czasie roszczenie o zachowek przedawnia się.

Wysokość przysługującego zachowku:

• w przypadku osób niepełnoletnich bądź trwale niezdolnych do pracy – 2/3 wartości spadku, jaki przysługiwałby przy dziedziczeniu ustawowym;
• w przypadku pozostałych uprawnionych – 50 proc. wartości spadku, jaki by im przysługiwał.

Nieruchomość w spadku a zachowek

Sytuacja jest w miarę prosta, gdy spadkodawca pozostawił po sobie jedynie środki pieniężne – wówczas spadkobiercy mogą się nimi podzielić tak, by każdy otrzymał przysługującą mu kwotę. Jeśli jednak w skład majątku spadkobiercy wchodzi nieruchomość, sprawa się komplikuje. Z jednej strony spadkobierca może tę nieruchomość zapisać w testamencie dowolnej osobie, z drugiej – mamy tu z reguły do czynienia z dysproporcją wartości spadku przypadającego tej osobie w porównaniu z tym, co otrzymują (jeśli w ogóle) pozostali spadkobiercy. Wtedy osoby, które otrzymały niższy spadek lub nie otrzymały go wcale, mogą się domagać od nowego właściciela nieruchomości adekwatnej rekompensaty.

Możliwa jest także sytuacja, gdy spadkodawca za życia przekazał jednemu z ustawowych spadkobierców nieruchomość w drodze darowizny, a po śmierci nie pozostawił po sobie majątku, który mogliby dziedziczyć pozostali spadkobiercy. W tym przypadku również mają oni prawo ubiegać się o zachowek.

Aby określić wysokość zachowku, należy dokonać wyceny nieruchomości. Jest istotne, by wartość nieruchomości została dokładnie określona przez fachowego rzeczoznawcę, gdyż zdarza się, że roszczenia spadkobierców są zawyżone w stosunku do faktycznej wartości majątku spadkodawcy.

Odliczenia od zachowku

Jeśli spadkodawca za życia dokonał darowizny na rzecz spadkobiercy ustawowego, wartość zachowku należnego spadkobiercy zostaje pomniejszona o wartość tej darowizny. Wyjątkiem są sytuacje, gdy darowizna została dokonana ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia do schedy spadkowej (oświadczenie o tym znalazło się w umowie darowizny lub testamencie).

Należy także sprawdzić, czy spadkodawca nie pozostawił długów – jeśli tak, ulegają one odliczeniu od masy spadkowej. Uwzględnia się także koszty pogrzebu spadkodawcy.

Dowiedz się więcej:

• Czy dom od rodziców może być częściowo darowany, a częściowo kupiony?

• Co to jest umowa dożywocia?

• Co to jest użyczenie nieruchomości?

• Co to jest służebność osobista?

• Co należy sprawdzić w księdze wieczystej działki?

Zespół Nieruchomosci-online.pl - Nieruchomosci-online.pl to portal ogłoszeniowy z największą liczbą ofert nieruchomości z całej Polski – w największych miastach i w mniejszych gminach. To tu szybko i wygodnie znajdziesz mieszkanie, dom lub działkę, które będą dopasowane do Twoich potrzeb i możliwości finansowych, przy całkowitym braku reklam. Tu zyskasz pełny obraz rynku, a w podjęciu trafnej decyzji pomogą Ci najdokładniej zaprezentowane nieruchomości i kompleksowa baza wiedzy. Portal plasuje się na najwyższych pozycjach w wyszukiwarce Google. Dzięki temu odwiedza go ok. 3 mln poszukujących miesięcznie.