Agnieszka i Michał wzięli kredyt na mieszkanie razem – jako małżonkowie. Po rozwodzie Agnieszka została z dziećmi w mieszkaniu, a Michał... ze swoją połową raty. Problem pojawił się, gdy chciał kupić coś dla siebie – bank nie chciał słyszeć o kolejnym kredycie. A sprzedać wspólnego mieszkania nie mógł, bo Agnieszka nie wyrażała zgody.

***

To jedna z wielu historii, z którymi jako radca prawny mam do czynienia codziennie.
Zagadnienia dotyczące podziału majątku w formie nieruchomości opisuję w cyklu artykułów „Nieruchomości w małżeństwie”.

Sprawdź, jak rozwiązać sytuację, gdy jedno z małżonków zostaje z nieruchomością, a drugie nadal współodpowiada przed bankiem. I co zrobić, gdy małżonek blokuje sprzedaż nieruchomości objętej wspólnym kredytem?

Jak rozwiązać kwestie spłaty kredytu przez obie strony?

Niestety, ale małżonkowie, którzy zaciągnęli zobowiązanie kredytowe, pozostają kredytobiorcami, a więc dłużnikami banku, niezależnie od faktu ewentualnego rozwodu. Dodatkowo, ten małżonek, który w wyniku podziału otrzyma na wyłączną własność nieruchomość, będzie też dłużnikiem rzeczowym (hipotecznym) i odpowiadał będzie z nieruchomości jako przedmiotu zabezpieczenia do wysokości jego wartości.

Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, w ramach podziału majątku wspólnego, mieszkanie może być przyznane jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiemu z nich udziału we współwłasności mieszkania. Niezależnie od odpowiedzialności rzeczowej z tytułu ustanowionej hipoteki, oboje małżonkowie pozostają wobec banku odpowiedzialni osobiście za zaciągnięte zobowiązanie. Oznacza to zatem, że bank nadal może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności wynikającej z umowy kredytu także od Michała, który w wyniku podziału nieruchomości przestał być już jej właścicielem.

Oczywiście, małżonkowie mogą się w takiej sytuacji porozumieć i rozwiązać tę kwestię między sobą w ten sposób, że ten z małżonków, który mieszkanie otrzymuje na własność, spłaci kredyt. Trzeba jednak podkreślić, że umowa taka będzie miała skutki tylko pomiędzy byłymi małżonkami i nie będzie wiązała banku. Dla banku dłużnikami pozostawać będą nadal oboje kredytobiorcy. Aby Michał mógł uwolnić się od ciężaru tego zobowiązania, musi dojść do porozumienia z bankiem, który zgodzi się na zwolnienie go z długu. Jeżeli bank wyrazi akceptację, rzeczywiście zobowiązanie kredytowe ciążyć będzie już tylko na Agnieszce. Podkreślam jednak, że bez porozumienia z bankiem, nie będzie to możliwe.

Gdyby stało się tak, że to Michał spłaciłby kredyt, miałby możliwość domagania się od byłej żony zwrotu części spłaconego długu.

Czy możliwy jest „podział” kredytu przy rozwodzie bez zgody banku?

Nie, nie jest to możliwe. Przede wszystkim wyjaśnić trzeba, iż przedmiotem podziału w sprawach dotyczących majątku wspólnego małżonków są tylko należące do tego majątku aktywa, a nie długi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2011 r., sygn. akt. IV CSK 53/11). Jeżeli chodzi o podział nieruchomości obciążonej hipoteką , to sąd – przyznając tę nieruchomość na własność jednego z nich – ustala jej wartość z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego, czyli wycenia je tak, jakby nie było na nim żadnego kredytu, chyba że zachodzą istotne powody przemawiające za jego uwzględnieniem (por. postanowienie SN z dnia 8 stycznia 2025 r., I CSK 1690/24). Jest tak dlatego, że sąd nie może przewidzieć czy, kiedy, w stosunku do kogo i czy w ogóle dojdzie do przymusowego zaspokojenia się banku z majątku osobistego małżonków.

Z tego też względu, sąd nie dzieli zobowiązania kredytowego, czyli długu, i nie ustala, kto jest zobowiązany do jego spłaty. To małżonkowie mogą ustalić jedynie z bankiem.

Co w sytuacji, gdy bank wymaga zgody obojga małżonków na sprzedaż mieszkania objętego kredytem, a jedna strona nie chce jej wyrazić?

W sytuacji, gdy między małżonkami istnieje jeszcze wspólność majątkowa, a więc przed uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego, do zbycia nieruchomości potrzebna jest zgoda współmałżonka. Wynika to wprost z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Ustawodawca dostrzegł jednak, że pomiędzy małżonkami może nie być w tym zakresie zgody i w art. 39 wspomnianego kodeksu przewidział rozwiązanie, zgodnie z którym jeżeli jeden z małżonków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności, albo jeżeli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Po podziale majątku, jeżeli mieszkanie zostanie przyznane na własność jednego z eksmałżonków, problem ten już się zdezaktualizuje.

Dodaj ogłoszenie

Chcesz być na bieżąco?
Dołącz do newslettera

Niniejsze opracowanie ma jedynie charakter informacyjny. Jego treść nie stanowi porady prawnej, podatkowej, finansowej czy z zakresu obrotu nieruchomościami. W celu uzyskania profesjonalnego wsparcia, skonsultuj się ze specjalistą, który zaoferuje ekspercką poradę dopasowaną do twoich potrzeb i indywidualnej sytuacji: https://www.nieruchomosci-online.pl/agenci.html

Katarzyna Siwiec - Radca prawny i doradca podatkowy, właścicielka kancelarii prawnej, pełnomocnik procesowy przed sądami administracyjnymi, powszechnymi i sądem polubownym przy KIG w Warszawie. Autorka kilkudziesięciu publikacji z zakresu nieruchomości, w tym książek dotyczących najmu, przekształcenia spółek, współautorka książek z zakresu podatków, autorka e-booka „Sprawozdawczość ESG”. Ekspert w poradniach prawno-podatkowych Legalis księgowość kadry biznes i Legalis Administracja oraz PortalFK.pl