Jeszcze kilka lat temu większość Polaków zaciągających kredyty hipoteczne nie zaprzątała sobie głowy pojęciem „ryzyka stopy procentowej”. W czasach rekordowo niskich stóp procentowych raty kredytów były wyjątkowo niskie, a stabilna inflacja nie dawała sygnałów, że ryzyko ich wzrostu może się spełnić.

Jednak gwałtowny wzrost inflacji po 2021 roku zmienił wszystko. Stopa referencyjna NBP wzrosła do poziomu 6,75%, co dla wielu kredytobiorców oznaczało nawet podwojenie miesięcznych rat. Dziś, mimo pewnego uspokojenia sytuacji i obniżek dokonanych przez Radę Polityki Pieniężnej, wielu zadaje sobie pytanie: co, jeśli stopy procentowe znów pójdą w górę?

Scenariusze zmian stóp procentowych – czego możemy się spodziewać?

Stopy procentowe w Polsce ustala Rada Polityki Pieniężnej (RPP), a ich poziom to jedno z głównych narzędzi walki z inflacją. Wzrost stóp oznacza droższy kredyt, co ma ograniczyć konsumpcję i presję inflacyjną. Obniżki natomiast mają pobudzić gospodarkę, ale jednocześnie mogą też prowadzić do osłabienia złotego i zwiększenia ryzyka inflacyjnego.

W najbliższych latach można rozważyć trzy podstawowe scenariusze:

1. Scenariusz optymistyczny – stabilna inflacja i niskie stopy procentowe

W tym scenariuszu zakładamy, że inflacja w 2026 roku może znaleźć się w dolnym paśmie odchyleń od celu inflacyjnego i nie przekroczy go w kolejnych kwartałach. W takiej sytuacji obniżenie stopy referencyjnej nawet do poziomu 3% oznaczałoby realnie dodatnie stopy procentowe oraz znacznie niższy koszt kredytu.

Ten wariant byłby możliwy, jeśli nie wystąpią negatywne czynniki, takie jak:

• wzrost napięć geopolitycznych lub wybuch nowego konfliktu,
• eskalacja wojen handlowych między największymi gospodarkami,
• szybki wzrost wynagrodzeń,
• skokowy wzrost cen energii,
• wzrost cen importu,
• szoki podażowe wynikające z zerwanych łańcuchów dostaw.

2. Scenariusz bazowy – umiarkowana inflacja i ostrożna polityka RPP

O ile projekcje inflacyjne NBP i analizy ekonomistów wskazują na słabnącą presję inflacyjną, nie można zapominać o czynnikach, które mogą zmienić ten obraz. Do najczęściej wymienianych należą:

• napływ funduszy unijnych (2021–2027, Krajowy Plan Odbudowy),
• wzrost wydatków na transformację energetyczną i obronność,
• wysoki deficyt budżetowy,
• ekspansywna polityka fiskalna,
• napięcia handlowe oraz cła wpływające na ceny surowców.

Uwzględniając powyższe czynniki, najbardziej prawdopodobny obecnie scenariusz zakłada stopniowe i ostrożne obniżki stóp procentowych o 0,5–1 pkt proc. do końca 2026 roku. Ostateczne decyzje RPP będą jednak zależne od danych płynących z gospodarki krajowej i światowej.

3. Scenariusz pesymistyczny – powrót do wysokich stóp

Najmniej pożądanym scenariuszem jest powtórka z lat 2022–2023, gdy inflacja wymknęła się spod kontroli. W takim przypadku RPP mogłaby być zmuszona do ponownego, gwałtownego podnoszenia stóp procentowych.

Choć rynek obecnie nie wycenia takiego wariantu jako prawdopodobnego, warto pamiętać, że wcześniejsze szoki – pandemia czy kryzys energetyczny po wybuchu wojny – również nie były przewidywane przez ekonomistów.

Ryzyko wzrostu rat w przyszłości – jak się zabezpieczyć?

Największym zagrożeniem dla kredytobiorców jest nieprzewidywalność. Nikt nie potrafi z pełnym przekonaniem przewidzieć, jak zachowa się inflacja i jakie decyzje podejmie RPP. Warto więc rozważyć strategie zabezpieczające przed wzrostem rat kredytowych.

1. Poduszka finansowa
   Podstawowym zabezpieczeniem powinna być solidna poduszka bezpieczeństwa – oszczędności pozwalające na pokrycie 3–6 miesięcznych wydatków, w tym rat kredytów. To bufor, który daje czas na reakcję w razie wzrostu stóp lub utraty dochodów.
2. Nadpłata kredytu
   W okresach niższych stóp procentowych warto nadpłacać kredyt. Każda nadpłata skraca okres spłaty lub obniża przyszłe raty. To realny i pewny sposób na ograniczenie ryzyka, ponieważ mniejszy kapitał oznacza mniejsze odsetki przy ewentualnym wzroście oprocentowania.
3. Refinansowanie kredytu
   Gdy warunki na rynku się poprawiają, można rozważyć refinansowanie – przeniesienie kredytu do innego banku oferującego lepsze warunki. Wymaga to analizy kosztów przeniesienia, ale może przynieść wymierne oszczędności – niższe oprocentowanie oraz całkowity koszt nowego kredytu.
4. Zmiana oprocentowania na stałe
   Jeśli spłacamy kredyt o zmiennym oprocentowaniu, warto rozważyć aneks do umowy i przejście na oprocentowanie okresowo stałe. Taki krok jest szczególnie korzystny, gdy stopy procentowe są niskie. W sytuacji, gdy gospodarka wejdzie w fazę ożywienia, a inflacja ponownie przyspieszy, zabezpieczenie się stałą stopą może okazać się bardzo rozsądnym posunięciem.

Sprawdź, jaką masz zdolność kredytową

Kredyt stały czy zmienny – dylemat współczesnego kredytobiorcy

Po doświadczeniach ostatnich lat wielu Polaków zaczęło interesować się kredytami o stałej stopie procentowej, które wcześniej stanowiły margines rynku. Dziś to jeden z najczęściej omawianych tematów w rozmowach z ekspertami finansowymi.

Patrząc na aktualne prognozy, można uznać, że obecnie rozsądniejszym rozwiązaniem jest kredyt ze zmiennym oprocentowaniem, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo dalszych obniżek stóp procentowych. Im niższa stopa referencyjna NBP, tym niższe oprocentowanie kredytu i mniejsza rata.

Trzeba jednak pamiętać, że banki na bieżąco analizują sytuację makroekonomiczną. Jeśli kredytobiorcy będą chcieli przejść na oprocentowanie stałe dopiero w momencie niepokojących zmian w gospodarce, banki uwzględnią to ryzyko w swoich ofertach – często oferując wyższą stałą stopę, niż aktualnie posiadane oprocentowanie zmienne liczone jako suma marży banku i wskaźnika referencyjnego.

Optymalnym sposobem na uniknięcie ryzyka zmiany stóp byłby kredyt ze stałym oprocentowaniem przez cały okres kredytowania (w przypadku kredytów z okresem spłaty powyżej 5 lat) – jednak takie rozwiązania w polskim systemie bankowym są jeszcze niedostępne.

Podsumowanie – świadomość i planowanie to najlepsze zabezpieczenie

Wzrost stóp procentowych to realne ryzyko, które w ostatnich latach boleśnie odczuły setki tysięcy Polaków. Choć obecnie sytuacja wydaje się stabilniejsza, nikt nie może zagwarantować, że w przyszłości RPP znów nie zdecyduje się na podwyżki stóp.

Dlatego warto:

• budować poduszkę finansową,
• rozważać nadpłaty kredytu,
• analizować oferty ze stałą stopą oraz możliwości refinansowania kredytu,
• przede wszystkim – nie zadłużać się na granicy możliwości.

Kredyt hipoteczny to zobowiązanie na lata, a sytuacja gospodarcza jest zmienna. Świadomy kredytobiorca to ten, który nie tylko cieszy się z niskiej raty dziś, ale również rozumie, co może się wydarzyć jutro.

Chcesz być na bieżąco?
Dołącz do newslettera

Paweł Suwalski - Od ponad 15 lat wspiera klientów w wyborze najkorzystniejszych rozwiązań finansowych, takich jak: kredyty hipoteczne, gotówkowe oraz finansowanie dla firm. Współpracuje z firmą ANG Odpowiedzialne Finanse, działając głównie na obszarze całego Śląska. Pasjonat rynku kapitałowego i inwestowania na giełdzie, łączy wiedzę finansową z praktycznym podejściem w codziennej pracy.