Dostępność cenowa mieszkań to wskaźnik określający, w jakim stopniu ceny nieruchomości są dostosowane do dochodów mieszkańców danego kraju, regionu lub miasta. Parametr ten pokazuje, czy przy aktualnych zarobkach przeciętny obywatel może sobie pozwolić na zakup mieszkania bez nadmiernego obciążania budżetu domowego.
Co to jest dostępność cenowa mieszkań?
| Dostępność cenowa mieszkań pokazuje, jak duże mieszkanie może kupić osoba przy przeciętnych zarobkach i aktualnych kosztach kredytu. Wskaźnik ten zależy głównie od relacji między dochodami, cenami nieruchomości i stopami procentowymi. |
Na poziom dostępności cenowej mieszkań oddziałuje wiele czynników makro- i mikroekonomicznych.
Na dostępność cenową mieszkań wpływają m.in.:
- wysokość dochodów – im szybciej rosną wynagrodzenia w stosunku do cen nieruchomości, tym większa dostępność;
- ceny mieszkań – w okresach dynamicznych wzrostów cen dostępność spada;
- koszty kredytów hipotecznych – zmiana stóp procentowych bezpośrednio wpływa na wysokość rat i zdolność kredytową, nawet przy stabilnych cenach mieszkań podwyżki stóp mogą znacząco ograniczyć dostępność;
- polityka mieszkaniowa – dopłaty do kredytów, programy wsparcia młodych czy budownictwo komunalne również kształtują dostępność cenową w skali makro.
W Polsce dostępność cenową regularnie analizuje między innymi Narodowy Bank Polski (NBP). Według jego raportów kluczowym wskaźnikiem jest Realna Dostępność Mieszkań (RDM), która łączy w sobie zarówno poziom cen, jak i możliwości finansowe gospodarstw domowych.
W praktyce RDM informuje, jak duże mieszkanie (w metrach kwadratowych) może nabyć statystyczne gospodarstwo domowe za przeciętne miesięczne wynagrodzenie, przy założeniu standardowych warunków kredytu hipotecznego. W okresach niskich stóp procentowych i wysokiej dynamiki wynagrodzeń (lata 2018–2021) wskaźnik ten był relatywnie wysoki. Jednak po gwałtownych podwyżkach stóp w 2022 roku dostępność znacznie się pogorszyła.
W Polsce bardzo wyraźne są różnice regionalne. W Warszawie, Krakowie czy Wrocławiu ceny mieszkań są nawet o kilkadziesiąt proc. wyższe niż w miastach średniej wielkości, co przekłada się na dużo niższą dostępność. W stolicy, przy średnim wynagrodzeniu, zakup mieszkania o powierzchni 50 metrów kwadratowych wymaga zwykle kilkunastu lat pracy, bez uwzględnienia kosztów utrzymania. Z kolei w miastach takich jak Bydgoszcz, Lublin czy Rzeszów relacja dochodów do cen jest korzystniejsza, dzięki czemu mieszkańcy mogą szybciej zgromadzić wkład własny i uzyskać zdolność kredytową.
Dostępność cenowa mieszkań nie jest tylko wskaźnikiem statystycznym. To parametr, który wpływa na całą gospodarkę i jakość życia społeczeństwa. Zbyt niska dostępność ogranicza mobilność zawodową, zwiększa presję na rynek najmu, a w dłuższej perspektywie może prowadzić do pogłębiania nierówności społecznych.
Dowiedz się więcej:
-
Czy ceny mieszkań zawsze rosną?
-
Jak stan techniczny wpływa na cenę mieszkania?
-
Jakie są metody wyceny mieszkania?
-
Czym jest hedoniczny indeks cen nieruchomości?
