Od lipca 2013 r. na terenie Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych, czyli np. cegieł, pustaków, dachówek, wyrobów podłogowych i szyb. Nowością są deklaracje właściwości użytkowych, które producenci muszą wprowadzać razem z nowymi materiałami. Dokumenty te mogą być bardzo użyteczne dla konsumentów końcowych, w tym także dla osób budujących „na własną rękę”.

Przed 1 lipca 2013 r. firmy zajmujące się produkcją wyrobów budowlanych musiały wydawać dla poszczególnych rodzajów produktów deklaracje zgodności. Od połowy ubiegłego roku zastąpiły je jednak deklaracje właściwości użytkowych – nowa forma dokumentu, mająca zapewnić większą jednolitość unijnego rynku oraz wzmocnić pozycję konsumentów. Zmianie nie uległy dobrze znane oznakowania CE.

Czym jest deklaracja właściwości użytkowych?

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych (zwane potocznie dyrektywą CRP – od angielskiego Construction Product Regulation), deklaracja właściwości użytkowych to dokument, który towarzyszy wprowadzanym na rynek przez producentów wyrobom budowlanym.

Taki dokument powinien zawierać cały szereg szczegółowych danych. Chodzi np. o dane identyfikacyjne wyrobu (m.in. niepowtarzalny kod typu wyrobu) i producenta, informacje nt. możliwych zastosowań oraz właściwości użytkowych, związane z zamierzonymi zastosowaniami danego wyrobu. Co istotne, publikacja deklaracji jest obowiązkowa dla materiałów objętych tzw. normą zharmonizowaną albo Europejską Oceną Techniczną (EOT) – w efekcie dotyczy zdecydowanej większości wykorzystywanych w budownictwie wyrobów.

W praktyce informacje zawarte w deklaracjach mogą okazać się bardzo przydatne. Przykładowo, z deklaracji właściwości użytkowych cegieł można dowiedzieć się nie tylko, z jakiego konkretnie materiału je wykonano i jakie dokładnie każda sztuka powinna mieć wymiary, ale również tego, jaka jest deklarowana wytrzymałość spoiny (wypełniona szczelina między cegłami).

Sporządzone dla cegieł informacje dotyczą też m.in. wytrzymałości materiału na ściskanie, stopnia absorpcji wody, przewodzenia ciepła, odporności na zamrażanie/odmrażanie, zawartości substancji niebezpiecznych, izolacyjności od dźwięków oraz reakcji na ogień. Jeśli np. w rubryce „reakcja na ogień” dany typ cegły posiada klasę A1 (najwyższa klasa), to oznacza to, że dana cegła powinna być całkowicie niepalna. Jeżeli natomiast mamy do czynienia z klasą najniższą (F) – oznacza to, iż dany wyrób jest łatwopalny, a do podpalenia wystarczy nawet stosunkowo niewielki płomień.

Innym ciekawym przykładem są szyby. To oczywiście wyrób o zdecydowanie innej specyfice niż cegły. Dlatego też znaczenie odgrywają tutaj odmienne właściwości. Zależnie od wymagań konsumenta, najistotniejsze mogą być współczynniki przepuszczalności i odbicia światła czy też dźwiękoszczelności lub właściwości cieplne (np. ważny w budownictwie ekologicznym stopień przenikania ciepła).

Co szczególnie ważne, wszystkie zawarte w dokumentacji dane odnoszą się bezpośrednio do ściśle określonych norm, które obowiązują na terenie Unii Europejskiej. Nie ma zatem mowy o tym, by producenci używali własnych klasyfikacji, nie będących weryfikowalnymi. Pewne problemy mogą sprawiać (szczególnie laikom) stosowane w deklaracjach oznaczenia i kategorie. Z drugiej jednak strony, bez większych problemów szczegółowe wyjaśnienia oraz klasyfikacje znaleźć można np. w internecie.

Korzyści dla konsumentów

Główną zaletą deklaracji właściwości użytkowych wyrobów budowlanych jest – z punktu widzenia konsumenta – możliwość samodzielnego sprawdzenia konkretnych cen jakościowych danego produktu. Może to być ważne przede wszystkim wtedy, gdy nie możemy liczyć na fachową (i sprawdzoną) opinię eksperta. Funkcja źródła wiedzy to jednak nie jedyna zaleta dokumentu. W pewnych przypadkach deklaracja służyć może jako swego rodzaju oręż w walce o prawa konsumenckie.

Dokumentacja tego typu to w istocie oświadczenie producenta, które odnosi się bezpośrednio do klas, poziomów oraz wartości wyrobu budowlanego, zgodnie z określonymi na unijnym poziomie normami. I znaczy to, że równocześnie przyjmuje za nie odpowiedzialność. W takim ujęciu jest to, innymi słowy, zapewnienie klienta o właściwości rzeczy – tłumaczy Gerard Plaze, kierownik ds. promocji w polskiej firmie PRESS GLASS, będącej producentem szyb.

Jak wyjaśnia Plaze, jeżeli nabywca uzna, że zakupiony wyrób nie spełnia zapisanych w dokumencie norm na zadeklarowanym poziomie, to może wyprowadzić zarzut dotyczący niezgodności towaru z umową. Konsumencka reklamacja w trybie niezgodności produktu z umową jest z kolei ściśle powiązana z kodeksową reklamacją w trybie rękojmi za wady. Przesłanka braku/niedoboru zadeklarowanych właściwości użytkowych byłaby w takiej sytuacji solidną podstawą do roszczeń wobec sprzedawcy. Deklaracje są więc również dokumentami o znaczeniu prawnym.

Gdzie znaleźć deklaracje?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, producenci wyrobów budowlanych dokumentację dotyczącą właściwości użytkowych muszą udostępniać swoim klientom.

Taki dokument musi być przekazany w formie elektronicznej (np. poprzez wiadomość e-mail) w momencie dostawy danego wyrobu. Wersję papierową można otrzymać na żądanie. Większość firm zamieszcza je na swoich stronach www. Niektóre, głównie te działające na większą skalę, stworzyły wyszukiwarki ułatwiające znalezienie odpowiednich deklaracji. Z reguły wystarczy wpisać numer zamówienia. My poszliśmy nawet o krok dalej i – jako pierwsi w kraju – stworzyliśmy dodatkowo specjalną aplikację, dzięki której można zapoznawać się z dokumentacją za pomocą urządzeń mobilnych, czyli np. smartfonów i tabletów – dodaje Plaze.

Kwestię wywiązywania się z obowiązku udostępniania deklaracji, ale także prawdziwość deklarowanych właściwości użytkowych, kontrolują odpowiednie organy nadzorcze – zarówno unijne, jak i polskie.

Zespół Nieruchomosci-online.pl - Nieruchomosci-online.pl to portal z największą liczbą ogłoszeń nieruchomości w Polsce. Udostępnia poszukującym około 300 tys. ofert od biur nieruchomości, deweloperów i osób prywatnych. Odwiedzany jest przez ponad 4 mln użytkowników miesięcznie.