Wywłaszczenie stanowi drastyczną postać ingerencji w prawo własności. Zgodnie z art. 21 ust. 2 Konstytucji, wywłaszczenie jest prawnie dopuszczalne wówczas, gdy dokonywane jest na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Postępowanie wywłaszczeniowe i jego dopuszczalność zostały omówione w ustawie o gospodarce nieruchomościami.

Co to jest wywłaszczenie?

Prawo definiuje, że wywłaszczenie oznacza pozbawienie lub ograniczenie prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Właścicielowi zostają ograniczone uprawnienia dotyczące posiadania nieruchomości, korzystania z niej oraz rozporządzania nią.

Warunkiem dokonania wywłaszczenia jest realizacja celu publicznego. Zastosowanie tego przepisu i dokonanie legalnego wywłaszczenia może nastąpić jedynie na terenach i w stosunku do nieruchomości określonych w planach miejscowego zagospodarowania przestrzennego lub dla których wydano odpowiednią decyzję o ustaleniu lokalizacji dla celu publicznego.

Ustawa o gospodarce nieruchomościami jasno definiuje cele publiczne. Określa je jako grunty przeznaczone pod drogi publiczne, wodne, linie, kolejowe, lotniska, budowę i utrzymanie publicznych urządzeń służących do zaopatrzenia ludności w wodę, energię elektryczną czy odprowadzania ścieków, opiekę nad zabytkami, budowę i utrzymanie pomieszczeń dla urzędów, sądów i prokuratur, szkół oraz inne cele publiczne wskazane w ustawach odrębnych.

Wywłaszczenie może być wykonane jedynie wówczas, gdy nie ma innego sposobu na realizację wskazanego celu publicznego. Podmiot ubiegający się o wywłaszczenie musi starać się o nabycie nieruchomości na podstawie umowy cywilnoprawnej. Jeżeli nie ma takiej możliwości, dopiero wtedy wszczyna się procedurę wywłaszczenia. Może się okazać, że wystarczy tylko ograniczenie prawa własności nieruchomości.

Procedura wywłaszczenia

Wywłaszczenie jest dokonywane w drodze postępowania administracyjnego. Właściwym organem do wydania stosownej decyzji jest starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Nieruchomość zostaje wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, np. województwa, powiatu czy gminy.

Po przeprowadzonej procedurze wypłacane jest odszkodowanie na rzecz osoby, która dysponowała prawem do wywłaszczanej nieruchomości. Prawo to reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami. Nie mają zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego, gdyż wywłaszczenie jest wynikiem legalnego działania administracji. Odszkodowanie pokrywa wartość nieruchomości. Nie uwzględnia się przy jego obliczaniu utraty dochodów bądź posiadania zysków z nieruchomości. Odszkodowanie ustala starosta. Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo. W ramach odszkodowania może zostać przyznana nieruchomość zamienna.

Wysokość odszkodowania ustala się według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, który określa wartość nieruchomości. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami. Jeżeli nie można określić jej wartości rynkowej, gdyż tego rodzaju nieruchomości nie występują w obrocie, określa się wartość odtworzeniową.

Zespół Nieruchomosci-online.pl - Nieruchomosci-online.pl to portal z największą liczbą ogłoszeń nieruchomości w Polsce. Udostępnia poszukującym około 300 tys. ofert od biur nieruchomości, deweloperów i osób prywatnych. Odwiedzany jest przez ponad 4 mln użytkowników miesięcznie.