Za samowolę budowlaną uznaje się nie tylko wybudowanie obiektu bez pozwolenia na budowę, ale już samo przystąpienie do robót budowlanych bez pozwolenia lub bez zgłoszenia tego faktu. O samowoli można mówić także wówczas, gdy starosta sprzeciwił się zamiarowi wykonania robót, które objęte są obowiązkiem zgłoszenia.

Co to jest samowola budowlana?

Przepisy prawa budowlanego nie zawierają dokładnie sprecyzowanej definicji samowoli budowlanej. Najczęściej do samowoli budowlanej dochodzi już w trakcie użytkowania wybudowanego obiektu, gdy właściciele decydują się na jego nadbudowę lub rozbudowę. Może to być przybudówka, ganek, taras czy nowe piętro, zbudowane bez odpowiedniego pozwolenia na budowę lub zgłoszenia.

Decyzję o tym, czy nastąpiło przekroczenie przepisów prawa budowlanego i czy wybudowany obiekt stanowi samowolę budowlaną, podejmuje inspektor nadzoru budowlanego.

Ustawa Prawo budowlane przewiduje w tej sytuacji, że jeśli inwestor dopuści się samowoli budowlanej, to inspektor nadzoru budowlanego powinien nakazać rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, który jest w budowie albo został już wybudowany bez wymaganego pozwolenia na budowę. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady. Musi być jednak przeprowadzone postępowanie legalizacyjne.

Jak zalegalizować samowolę budowlaną?

Zgodnie z art. 48 ust. 2 prawa budowlanego, z możliwości zalegalizowania samowoli budowlanej można skorzystać w sytuacji, gdy określona budowa jest zgodna z przepisami o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym, a w szczególności z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, lub jest zgodna z ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Samowola budowlana nie może także naruszać przepisów techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem.

Właściciel obiektu, który chce zalegalizować nieukończoną jeszcze budowę, musi dostarczyć komplet niezbędnych dokumentów, takich jak projekt budowlany zawierający wszystkie niezbędne uzgodnienia, roboty już wykonane i planowane. Projekt musi być sporządzony przez osobę z uprawnieniami budowlanymi. Moment dostarczenia przez inwestora projektu do nadzoru budowlanego traktuje się, jako termin założenia wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego. Musi zostać także udokumentowane prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. W praktyce oznacza to przedstawienie dokumentu potwierdzającego prawo własności lub użytkowanie wieczyste. Trzeba także załączyć zaświadczenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o zgodności nielegalnie powstałego budynku z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzję o warunkach zabudowy, jeśli takiego planu gmina nie posiada.

Legalizacja budowy wiąże się z opłatą legalizacyjną. Ustalana jest ona przez inspektora nadzoru budowlanego i zależy od rodzaju popełnionej samowoli. Samowola bez zgłoszenia to koszt 2,5 lub 5 tysięcy złotych. Jeśli wymagane byłoby pozwolenie na budowę, opłata jest dużo wyższa. Ustalana jest na podstawie wzoru dyktowanego przez Prawo budowlane – stawka opłaty 500 zł, mnoży się przez 50 i przez odpowiedni, zawarty w załączniku do Prawa budowlanego, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu. Zdarza się, że inwestorom bardziej opłaca się rozebrać budynek i postawić go na nowo już z pozwoleniem na budowę.

Na uiszczenie opłaty przewidziany jest termin siedmiu dni. Można wnioskować do wojewody o rozłożenie tej kwoty na raty. Wówczas dopiero z wpłatą ostatniej raty następuje zakończenie procesu legalizacji.

Zespół Nieruchomosci-online.pl - Nieruchomosci-online.pl to portal z największą liczbą ogłoszeń nieruchomości w Polsce. Udostępnia poszukującym około 300 tys. ofert od biur nieruchomości, deweloperów i osób prywatnych. Odwiedzany jest przez ponad 4 mln użytkowników miesięcznie.